Av.Meryem Kılıç

»Günümüzde teknoloji alanında yaşanan gelişmeler, kimi zaman elde edilen teknolojik güç ile bir başkasına zarar verici nitelikte fiil işlenmesine ortam hazırlayabilmektedir. Özellikle en çok rastlanılan durum bir başkasına ait olan fotoğrafın yayınlanarak bir gerçek veya tüzel kişiye maddi veya manevi zarar verilmesidir. Bu ve benzeri durumlarda yaşanılan sorunları ortadan kaldırmak için 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” yürürlüğe girmiştir.

»Söz konusu kanunun 1.maddesinde amaç “içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usûlleri düzenlemek” şeklinde belirtilmiştir.

»Dolayısıyla internet üzerinden yayınlanan fotoğraf, haber, video benzeri istenmeyen ve hukuka aykırı içeriklere yönelik olarak içeriği kaldırma ve yayından çıkarma işlemleri yapılması bu kanun sayesinde mümkün hale gelmiştir. Özellikle kişilik haklarına aykırı nitelikte ve özel hayatın gizliliğini ihlal eden içeriklere erişimin engellenmesi hususunda yasal dayanak olarak 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun önem arz etmektedir.

İnternetten İçerik (Video, Fotoğraf, Haber, Yorum vb.) Kaldırma ve Erişimi Engelleme Halleri Nelerdir?

»İnternetten içerik kaldırma şartları İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun madde 8 ve 9’da sayılmıştır. Buna göre içeriğe erişimin engellenmesi şu hallerde mümkündür;

−Kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

−Suç işlenmesi nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

−Özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

−5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun ihlali nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişim hizmetinin durdurulması,

−İnternette unutulma hakkının kullanılması nedeniyle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi,

−Kamu yararı ve düzeni nedeniyle erişimin engellenmesi.

»Yukarıda sayılan hallerde, internet üzerinden yapılan yayınlar nedeniyle mağdur olan kişilerin içerik ve yer sağlayıcısına başvurarak içeriğin kaldırılmasını talep hakları vardır.

İçeriğin Kaldırılması veya İçeriğe Erişimi Engelleme Kararı Nereden Talep Edilmelidir?

Suç İşlenmesi Nedeniyle Erişimin Engellenmesi Kararını Verecek Makam

»Suç işlenmesi nedeniyle erişimin engellenmesi halinde, Hakim, Mahkeme veya Cumhuriyet Savcısı tarafından içeriğin kaldırılmasına veya içeriğe erişimin engellenmesine karar verilmesi mümkündür. Bu suçlar;

−İntihara yönlendirme,

−Çocukların cinsel istismarı,

−Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma,

−Sağlık için tehlikeli madde temini,

−Müstehcenlik,

−Fuhuş,

−Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçları,

−25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

−29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

»Suç işlenmesi nedeniyle erişimin engellenmesi halinde, soruşturma evresinde Sulh Ceza Hakimliği, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından karar verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını 24 saat içinde hakimin onayına sunar ve hakim, kararını en geç 24 saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir, Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır.

Kişilik Haklarının İhlali Nedeniyle İçeriğin Kaldırılması veya İçeriğe Erişimin Engellenmesi Kararını Verecek Makam

»İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle, kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talepleri, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılır.

»Kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek veya tüzel kişi, içerik veya yer sağlayıcının talebini reddetmesi halinde veya içerik veya yer sağlayıcısına başvurmaksızın doğrudan sulh ceza hakiminden ilgili içeriğin kaldırılmasını veya içeriğe erişimin engellenmesini talep edebilir. Hâkim yapılan başvuruyu en geç yirmi dört saat içinde duruşma yapmaksızın karara bağlar. Bu karara karşı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.

»Kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkili Sulh Ceza Hakimlikleri şunlardır; İnternet sitesinin Türkiye’de bilinen bir merkez adresi varsa, bu adresteki Sulh Ceza Hakimliği içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkilidir. Mağdurun yerleşim yeri ve oturduğu yer Sulh Ceza Hakimliği de içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkilidir (5271 sayılı CMK m.12/5).

»Hâkim, bu kapsamda vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkının ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verir. Zorunlu olmadıkça internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemez. Ancak, hâkim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi hâlinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, internet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilir.

Hakim Kararının Uygulanması

»Hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararları doğrudan Erişim Sağlayıcılar Birliğine gönderilir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.

»Birlik tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir. Bu kapsamda hâkimin verdiği içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilmesi hâlinde mevcut karar bu adresler için de uygulanır.

»Sulh ceza hâkiminin kararını yukarıda belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen içerik, yer ve erişim sağlayıcıların sorumluları, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Nedeniyle İçeriğin Kaldırılması veya İçeriğe Erişimin Engellenmesi Kararını Verecek Makam

»İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu‘na bizzat kendileri veya avukatları vasıtasıyla doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir. Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz.

»Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Erişim Sağlayıcılar Birliğine bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir. Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.

»Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan Kuruma gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar. Hâkim tarafından verilen bu karara karşı Başkan tarafından 5271 sayılı Kanun hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir.

»Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır.

»Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin engellenmesi Kurum tarafından yapılır. Başkan tarafından verilen erişimin engellenmesi kararı, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun İhlali Nedeniyle İçeriğin Kaldırılması veya İçeriğe Erişimin Engellenmesi Kararını Verecek Makam

»Telif haklarının internet üzerinden ihlali halinde 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (FSEK) Ek madde 4 düzenlemesi uygulama alanı bulur. Buna göre; hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister. İhlâlin devamı halinde bu defa, Cumhuriyet savcısına yapılan başvuru üzerine, üç gün içinde servis sağlayıcıdan ihlâle devam eden bilgi içerik sağlayıcısına verilen hizmetin durdurulması istenir.

»5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, telif haklarının ihlali nedeniyle erişimin engellenmesini değil yalnızca içeriğin kaldırılmasını kabul etmiştir. Ancak, savcılığın kararı üzerine zaten servis sağlayıcının hizmeti durdurması halinde hak ihlalinin devam etmesi engellenmiş olacaktır.

Kamu Yararı ve Düzeni Nedeniyle İçeriğin Kaldırılması veya İçeriğe Erişimin Engellenmesi Kararını Verecek Makam

»Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Başkanlığı tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Karar, Başkan tarafından derhâl erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. İçerik çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhâl ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir. Bu kapsamda verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmeyen erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcılara Başkan tarafından elli bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.

»Cumhurbaşkanlığı veya ilgili Bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, Başkan tarafından, yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin onayına sunulur. Hâkim, kararını kırk sekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde, karar kendiliğinden kalkar.